Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi, Türkiye’de de havacılık alanındaki ilk başarılar Osmanlı dönemine rastlar.
Osmanlı İmparatorluğu, havacılık tarihinde önemli adımlar atan ilk Müslüman devletlerden biri olarak kabul edilir. Havacılığın gelişimi Osmanlı’da
Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa’nın girişimiyle başlamıştır. 1911 yılında onun önderliğinde Osmanlı Ordusunda ilk resmi havacılık birliği kurulmuştur.
O dönemde itibaren Türkiye’de havacılığın gelişimi için ardı ardına adımlar atılmaya başlandı. Havacılık alanında bilgi ve beceri kazanmak amacıyla Teğmen Yusuf Kenan ve Yüzbaşı Mehmet Fesa Evrensev pilot eğitimi için Fransa’ya gönderildi. Bununla birlikte ülkede havacılığın gelişimini desteklemek üzere Türk Tayyare Cemiyeti kuruldu.
Tüm bu çabalar sonucunda, hem Çanakkale Savaşları'nda hem de Birinci Dünya Savaşı'nda Türk havacıları profesyonelliklerini ve yeteneklerini ortaya koymuşlardır. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin lideri Mustafa Kemal Atatürk de gençlerin havacılığın sırlarını öğrenmesini arzuluyordu.
Böylece, 3 Mayıs 1935 tarihinde Ankara’da Türkkuşu Uçuş Okulu kuruldu. Bu okulda eğitim gören erkeklerle birlikte kadınlar da yeteneklerini sergilemekteydi. Eğitim alan ilk kadın pilotlardan biri, Türk havacılığının en parlak simalarından biri olan Sabiha Gökçen olmuştur. O, hem Türkiye’nin hem de dünyanın ilk kadın askeri pilotu olarak tarihe geçmiştir.
(Dr. Özlem Kılıç Ekici, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 2023)
Sabiha Gökçen, 22 Mart 1913’te Bursa’da dünyaya gelmiştir. Ailesini küçük yaşlarda kaybeden Sabiha, ağabeyi Neşet tarafından büyütülmüştür. 1925 yılında, henüz 12 yaşındayken Atatürk ile karşılaşmış ve ona okumak istediğini söylemiştir. Atatürk onu himayesine alarak Ankara’ya götürmüş ve eğitim almasına olanak sağlamıştır. Çankaya İlkokulu, Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ve Üsküdar Amerikan Lisesi’nde eğitim alan Sabiha, sağlık sorunları nedeniyle eğitimini tamamlayamamış; ancak Fransızcasını geliştirmek amacıyla Paris’te yaşamıştır. 1934 yılında kabul edilen Soyadı Kanunu’ndan sonra Atatürk ona “Gökçen” soyadını vermiştir. Bir yıl sonra Türk Hava Kurumu etkinliğinde planör uçuşlarını izleyen Sabiha, havacılığa büyük bir ilgi göstermiş ve Atatürk’ün desteğiyle Türkkuşu Sivil Havacılık Okulu’na katılmıştır. Eğitimine Eskişehir Havacılık Okulu’nda devam eden Sabiha, 1936 yılı Şubat ayında ilk motorlu uçuşunu gerçekleştirmiştir. Atatürk’ün ona söylediği sözler bu anın tarihi önemini vurgulamaktadır:
“Olabilir ki, sen dünyada ilk kadın askerî pilot olacaksın. Bir Türk kızının dünyada ilk olması ne büyük bir gururdur!”
Kaynak, https://istanbululkuocaklariegitim.wordpress.com/2020/02/20/sabiha-gokcen-1913-2001/
Sabiha Gökçen, 1937 yılında Dersim Harekâtı sırasında hava saldırılarına katılarak kahramanlık göstermiş ve Türk Hava Kurumu Fahri Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Aynı yıl Hatay’ın Türkiye’ye katılması meselesinde de cesur adımlarıyla hatırlanmıştır. 1938’de Balkan Turu’na çıkarak Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya ve Romanya’da tek başına uçuşlar gerçekleştirmiştir. Yugoslavya ordusu tarafından “Beyaz Kartal” nişanı ile onurlandırılmıştır.
Atatürk’ün vefatından sonra yürürlükteki yasalarda kadın askeri pilotların görev almasına izin verilmediği için, Sabiha Gökçen Türkkuşu Uçuş Okulu’na başöğretmen olarak atanmış ve bu görevini 1955 yılına kadar sürdürmüştür. Sabiha Gökçen, 1953 ve 1959 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri’ne yaptığı ziyaretlerde Türk kadını dünyaya tanıtmıştır. Son uçuşunu ise 1996 yılında, 83 yaşındayken Falcon 2000 uçağıyla gerçekleştirmiştir.
1996 yılında ABD’nin Maxwell Hava Üssü'nde düzenlenen "Kartallar Toplantısı"nda “Dünya tarihinde iz bırakan 20 pilot”tan biri seçilmiş ve bu ödülü alan ilk ve tek kadın olmuştur. Görev süresi boyunca birçok ödül ve madalyaya layık görülmüştür.
Sabiha Gökçen, 22 Mart 2001 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde kalp yetmezliğinden hayatını kaybetmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün sekiz manevi çocuğundan biri olmuş ve hayatını Türk havacılığına adamıştır. Bugün onun adı, İstanbul’un ikinci havaalanı olan Sabiha Gökçen Havalimanı’nda yaşamaktadır.
Sabiha Gökçen sadece bir kadın pilot değil, aynı zamanda Türk kadınının özgürlüğünün, cesaretinin ve çağdaş düşüncesinin bir simgesi olmuştur. Hayat hikayesi, binlerce genç kız için ilham kaynağıdır.
KAYNAK
https://az.wikipedia.org/wiki/Nikolay_Şeverdiyayev
→ Nikolay Şeverdiyayev - Vikipedi
https://az.wikipedia.org/wiki/Adil_Quliyev
→ Adil Guliyev - Vikipedi
https://az.wikipedia.org/wiki/Leyla_Məmmədbəyova
→ Leyla Memmedbeyova - Vikipedi
https://modern.az/news/68665/
→ Modern.az - Azerbaycan’ın İlk Kadın Pilotu Hakkında Haber
"Azerbaycan'da Havacılık Tarihi", Bakü, 2012
"Sivil Havacılığın Gelişimi Alanında Devletin Görevi", Qanun Dergisi, Sayı 03 (269), 2017
https://oxu.az/cemiyyet/qazaxistan-azerbaycanli-qadin-pilotun-adina-pua-istehsal-edib-foto
→ Oxu.az - Kazakistan, Azerbaycanlı Kadın Pilotun Adını Taşıyan İHA Üretti (Fotoğraflı Haber)
https://az.wikipedia.org/wiki/Fərrux_ağa_Qayıbov
→ Ferruh Ağa Kayıbov - Vikipedi
https://az.wikipedia.org/wiki/Firudin_mirzə_Qovanlı-Qacar
→ Firudin Mirza Kovanlı-Kaçar - Vikipedi
http://www.azhistorymuseum.gov.az/az/news/3458
→ Azerbaycan Tarih Müzesi Resmi Sitesi – Haber
https://adanamersin.com
→ AdanaMersin.com - Sabiha Gökçen ve Türk Havacılığı ile İlgili İçerik
https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/makale/turk-havacilik-tarihi
→ TÜBİTAK Bilim ve Teknik - Türk Havacılık Tarihi
