Kırşehir İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Süleyman Ersoy, Mart Ayı Kolorektal Kanser Farkındalık Ayı kapsamında yaptığı basın açıklamasında, kalın bağırsak, rektum ve anüs kanserleri hakkında bilinçlenmenin önemine vurgu yaptı. Ersoy, tarama programlarının bu hastalıkların erken teşhisinde kritik rol oynadığını belirterek, sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kansere yakalanma riskini büyük ölçüde azaltabileceğini ifade etti.
Kolorektal kanser dünyada ve Türkiye’de en yaygın kanser türleri arasında yer alıyor
Kolorektal kanserler, dünya genelinde en yaygın görülen kanser türlerinden biri olarak öne çıkıyor. Dünya çapında yılda 1,9 milyon yeni vaka tespit edilirken, 900 binden fazla kişi kolorektal kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Türkiye’de ise bu hastalık, hem erkeklerde hem de kadınlarda en sık görülen üçüncü kanser türü olarak kayıtlara geçiyor. Kolorektal kanserin görülme sıklığı bölgesel olarak farklılık gösteriyor. Avrupa, Kuzey Amerika, Rusya, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi gelişmiş bölgelerde daha yaygın olan bu hastalık, Asya ve Afrika kıtalarında daha az görülüyor. Beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörler ve genetik yatkınlık, bu farklılığın temel nedenleri arasında yer alıyor. Kolorektal kanser, 40 yaş altındaki bireylerde nadir görülse de 40-50 yaş sonrasında risk önemli ölçüde artıyor. Vakaların %85’i 50 yaş ve üzerindeki bireylerde tespit ediliyor.
Kolorektal kanserde erken teşhis tayat kurtarıyor
Kalın bağırsak polipleri ve kanserleri, çoğu zaman belirti vermeden büyüyerek ilerleyebilir. Bu nedenle düzenli taramalar, hastalığın erken evrede tespit edilmesini sağlamak açısından büyük önem taşıyor. Tarama programları sayesinde, henüz kansere dönüşmemiş adenomatöz polipler ve erken dönem lokalize kanserler teşhis edilerek tedavi edilebiliyor. Erken teşhis edilen kolorektal kanserlerin büyük ölçüde tedavi edilebilir olduğunu belirten Ersoy, düzenli taramaların kanserin yayılmadan kontrol altına alınmasına yardımcı olduğunu vurguladı.
Türkiye’de Kolorektal kanser tarama programları ücretsiz sunuluyor
Türkiye'de 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkekler, Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) aracılığıyla ücretsiz tarama hizmetlerinden faydalanabiliyor. Bu kapsamda, vatandaşlara iki yılda bir gaitada gizli kan testi (GGKT) yapılırken, on yılda bir kolonoskopi taraması öneriliyor. Test sonucu pozitif çıkan bireyler, ileri tetkikler için ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına yönlendiriliyor.
Kolorektal kanserin başlıca risk faktörleri
Kolorektal kanserin gelişiminde birçok faktör etkili olabiliyor. Bu faktörler arasında:
Aşırı kilo veya obezite
Fiziksel aktivite eksikliği
Fazla miktarda işlenmiş veya kırmızı et tüketimi
Tütün ve alkol kullanımı
Diyabet ve insülin direnci
İleri yaş
Ailede kolorektal kanser öyküsü
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları
Bazı genetik sendromlar (Lynch Sendromu vb.) gibi etkenler yer alıyor.
Ersoy, özellikle sağlıksız beslenme alışkanlıkları, sigara ve alkol tüketimi, hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörlerin kolorektal kanser riskini artırdığını belirterek, sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesinin önemini vurguladı.
Kolorektal kanser belirtileri nelerdir?
Kolorektal kanserler, genellikle sinsi ilerleyen bir hastalık olup belirti göstermeden gelişebilir. Ancak bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (uzun süreli kabızlık veya ishal)
Bağırsakların tam boşalmadığı hissi
Rektal kanama (parlak ya da koyu kırmızı kan görülmesi)
Dışkının siyah veya koyu kahverengi olması
Karında şişkinlik, kramp tarzı ağrı veya gaz şikâyeti
Ani ve açıklanamayan kilo kaybı
Halsizlik, yorgunluk ve anemi (kansızlık)
Bu belirtileri gösteren bireylerin vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekiyor.
Kolorektal kanser nasıl teşhis edilir?
Kolorektal kanserler, genellikle büyüyene kadar belirti vermediği için erken teşhis büyük önem taşıyor. Dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi, hastalığın erken aşamada saptanmasını sağlayan en etkili tarama yöntemleri arasında yer alıyor. Kolonoskopi sırasında henüz kanserleşmemiş poliplerin tespit edilerek çıkarılmasının, kolorektal kanser gelişimini önleyebileceği bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış durumda. Ayrıca, erken teşhis edilen kanser vakalarında hastaların yaşam süresi ve kalitesinin önemli ölçüde arttığı vurgulanıyor.
Kolorektal kanser tedavi seçenekleri
Kolorektal kanserin tedavi yöntemleri, hastalığın evresine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Tedavi seçenekleri arasında:
Cerrahi müdahale (kanserli bölgenin çıkarılması),
Kemoterapi,
Radyoterapi,
Hedefe yönelik ilaç tedavileri,
İmmünoterapi gibi yöntemler bulunuyor.
Ersoy, erken teşhisin tedavi başarısını önemli ölçüde artırdığını belirterek, özellikle 50 yaş ve üzerindeki bireylerin tarama programlarını aksatmaması gerektiğini söyledi.
Kolorektal kanserden korunmak mümkün mü?
Kolorektal kanserin önlenmesi için sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi büyük önem taşıyor. Bu kapsamda alınabilecek önlemler şunlar:
Sağlıklı kiloda kalmak ve dengeli beslenmek
Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimini azaltmak
Lif bakımından zengin sebze, meyve ve tam tahıllı gıdalar tüketmek
Günde en az 30-60 dakika fiziksel aktivite yapmak
Sigara ve alkol kullanımından kaçınmak
Düzenli sağlık kontrollerini ihmal etmemek
Kırşehir İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Süleyman Ersoy, "Kolorektal kanserlerden korunmak sizin elinizde. Sağlıklı beslenin, egzersiz yapın ve tarama testlerinizi ihmal etmeyin" diyerek farkındalığın artırılması gerektiğini vurguladı.